💰 Skąd się bierze cena kawy? Arabika i robusta na giełdzie – co wpływa na ich wartość?

Kawa to jeden z najchętniej spożywanych napojów na świecie. Codziennie miliardy ludzi sięgają po filiżankę aromatycznego naparu, nie zastanawiając się, dlaczego cena ich ulubionego ziarna rośnie lub spada. Tymczasem cena kawy, zarówno arabiki, jak i robusty, jest uzależniona od wielu dynamicznych czynników – od pogody na plantacjach po sytuację geopolityczną. Przyjrzyjmy się bliżej, co decyduje o cenie kawy, zwłaszcza w świetle obecnych notowań.

Aktualne ceny kawy na giełdzie

Na dzień dzisiejszy, cena kawy arabika na giełdzie ICE Futures U.S. wynosi około 379,75 USD za 100 funtów (ok. 45,36 kg), co oznacza wzrost o niemal 0,7% w stosunku do poprzednich notowań. Robusta, choć tańsza od arabiki, również notuje dynamiczne zmiany cenowe, spowodowane wieloma globalnymi czynnikami.

Historyczny rekord – najwyższe ceny od lat

Obecne notowania kawy arabiki osiągnęły najwyższy poziom od wielu lat, a dla robusty to wręcz historyczne maksimum na giełdzie. Tak wysokich cen nie widzieliśmy od czasów kryzysów pogodowych w Brazylii w 2011 roku oraz w 2014 roku. To prawdziwy rynkowy szok, który wpływa na cały łańcuch dostaw – od plantatorów po konsumentów w kawiarniach i sklepach. Wzrost cen surowca już teraz przekłada się na droższą kawę w detalicznej sprzedaży, a eksperci ostrzegają, że to może być dopiero początek, jeśli utrzymają się niekorzystne warunki klimatyczne i logistyczne.

1. Warunki klimatyczne – pogoda dyktuje ceny

Kawa to roślina niezwykle wrażliwa na zmiany klimatu. Zmienne warunki pogodowe w krajach będących czołowymi producentami – takich jak Brazylia, Wietnam, Kolumbia czy Indonezja – mają ogromny wpływ na wielkość zbiorów.

Susze, przymrozki, a ostatnio także ekstremalne zjawiska pogodowe, mogą zdziesiątkować zbiory kawowców. Przykładowo, tegoroczne przymrozki w Brazylii oraz susze w Wietnamie obniżyły prognozy produkcji zarówno arabiki, jak i robusty. Mniejsza dostępność surowca oznacza wzrost cen.

2. Problemy logistyczne i koszty transportu

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że zanim kawa trafi do naszej filiżanki, przebywa długą drogę. A ta droga, zwłaszcza w ostatnich latach, staje się coraz bardziej kosztowna i niepewna.

Kryzys w globalnym transporcie morskim, brak kontenerów, zatory w portach, a także napięcia geopolityczne (np. konflikty na Bliskim Wschodzie) powodują wzrost kosztów logistycznych. Wszystko to finalnie przekłada się na wyższą cenę kawy dla importerów, a potem – konsumentów.

3. Wzrost globalnego popytu – kawa na fali popularności

Popyt na kawę nieustannie rośnie. Oprócz tradycyjnych rynków, jak Europa czy USA, coraz więcej kawy piją mieszkańcy Azji, zwłaszcza Chin. Dynamiczny rozwój kawiarni, popularność kaw specialty i trend na "coffee culture" w nowych regionach świata napędzają zapotrzebowanie na wysokiej jakości ziarna arabiki. Większy popyt przy ograniczonej podaży? Ceny idą w górę.

4. Koszty produkcji i tzw. "dyferencjały"

Cena kawy to nie tylko to, co widzimy na giełdzie. Istnieje także pojęcie dyferencjału korekcyjnego, czyli różnicy w cenie konkretnej kawy względem ceny giełdowej. Na przykład:

• Kolumbia, słynąca z wysokiej jakości arabiki, często narzuca dodatni dyferencjał – ich kawa kosztuje więcej niż średnia cena giełdowa.
• Z kolei kawa z Peru, mimo dobrej jakości, może mieć ujemny dyferencjał z powodu większego ryzyka związanego z bezpieczeństwem dostaw lub problemami wewnętrznymi kraju.

Na cenę końcową wpływają także lokalne koszty produkcji, takie jak wynagrodzenia pracowników, koszty nawozów czy przetwarzania ziaren.

5. Wahania kursów walut

Nie zapominajmy, że kawa jest towarem eksportowym. Jeśli lokalna waluta (np. brazylijski real czy kolumbijskie peso) osłabia się względem dolara amerykańskiego, kawę opłaca się sprzedawać taniej za granicę – ale na giełdzie cena w USD może rosnąć. Wahania walut mają więc niebagatelny wpływ na ostateczne notowania.

6. Spekulacje inwestorów

Nie bez znaczenia pozostają także działania inwestorów giełdowych. Kawa jest jednym z surowców handlowanych na giełdach towarowych, a spekulacje na rynku kontraktów terminowych mogą dodatkowo "pompować" lub obniżać ceny, niezależnie od realnych zbiorów czy popytu.

Podsumowując – dlaczego kawa jest droga?

Cena kawy, zarówno arabiki, jak i robusty, to efekt splotu wielu czynników:

• Zmienne warunki pogodowe,
• Globalne problemy logistyczne,
• Rosnący popyt,
• Koszty produkcji i dyferencjały,
• Kursy walutowe,
• Spekulacje rynkowe.

Co więcej, obecny rekordowy poziom cen może utrzymać się dłużej, jeśli nie nastąpi poprawa w produkcji czy logistyce.

Dlatego, gdy następnym razem sięgniesz po filiżankę espresso, warto pomyśleć, że za jej ceną kryje się złożony łańcuch zależności, zaczynający się daleko na plantacjach Ameryki Południowej czy Azji.